Wizerunek policjantów w sieci

Policjanci STRASZĄ karami za publikowanie filmów z interwencji funkcjonariuszy

Sytuacja ostatnich tygodni pokazuje znaczący wzrost interwencji policjantów i wymierzania mandatów karnych. Każda interwencja policji powinna mieć swoje uzasadnienie faktyczne i prawne. Obywatel musi mieć zagwarantowane prawo, że w sytuacji, gdy będzie zobowiązany do poddania się poleceniom funkcjonariuszy państwowych, to będzie to odbywać się zgodnie z przepisami prawa.

Z praktyki sądowej wiemy, że wymiar sprawiedliwości zdecydowanie, częściej daje wiarę zeznaniom funkcjonariuszy policji. Nie czas i miejsce na wnikanie w ten problem strukturalny, ale obywatel w starciu z państwem jest w sytuacji trudniejszej. Powoduje to, że powinien on mieć zagwarantowane możliwości dowodzenia swojej wersji wydarzeń. Jedną z takich możliwości jest możliwość nagrywania interwencji policji lub innych służb. Szybki rozwój technik cyfrowych dał szeroki dostęp do urządzeń utrwalających dźwięk i obraz. W chwili obecnej niemal każdy ma w swoim telefonie możliwość nagrywania obrazów lub robienia zdjęć.

Czy podczas interwencji policji możemy używać telefonu?

Pytanie to pojawiło się na tle ostatnich wypowiedzi rzeczników policji oraz doniesień prasowych o konsekwencjach związanych z nagrywaniem zdarzeń. Jak każde pytanie teoretyczne, odpowiedzi praktycznej można udzielić po analizie konkretnego przypadku. W prawie nie ma uniwersalnych odpowiedzi. Rozwiązań poszukujemy zawsze po dokładniej analizie przypadku. Na potrzeby niniejszego artykułu postaramy się nieco ten temat rozświetlić i przybliżyć problematykę ochrony dóbr osobistych funkcjonariuszy policji. 

Każdy obywatel ma prawo do ochrony swoich dóbr osobistych. Ta zasada dotyczy również funkcjonariuszy policji. Jako grupa zawodowa mają takie prawo, aby ich wizerunek chroniony. Co w sytuacji, gdy obywatel, nagrywa interwencję i chce ją umieścić w internecie. Czy ma prawo do takiego zachowania. Co musi zrobić, aby nie naruszyć reguł prawnych.

Jakie jest stanowisko Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji?

W pierwszej kolejności oddajmy głos byłemu już Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji Jarosławowi Zielińskiemu, który w w odpowiedzi na interpelację poselską stwierdził, że: „Jednocześnie należy zauważyć, że wprawdzie z obowiązujących przepisów prawa nie wynika, aby czynności podejmowane przez policjantów w zakresie legitymowania osób oraz dokonywania kontroli osobistej objęte były zakazem ich rejestrowania przez osoby uczestniczące w czynnościach, niemniej nagrywanie interweniujących policjantów nie może utrudniać wykonywania zgodnych z prawem czynności, które są prowadzone na miejscu zdarzenia lub interwencji.

Tytułem przypomnienia należy wskazać, że dobra osobiste, ujmuje się w kategoriach obiektywnych. Są to wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem, decydujące o jego bycie, pozycji w społeczeństwie, będące wyrazem odrębności fizycznej i psychicznej oraz możliwości twórczych, powszechnie uznanych w społeczeństwie i akceptowanych przez system prawny. Nierozerwalne związanie tych wartości, jako zespołu cech właściwych człowiekowi, stanowiących o jego walorach, z jednostką ludzką wskazuje na ich bezwzględny charakter, towarzyszący mu przez całe życie, niezależnie od sytuacji w jakiej znajduje się w danej chwili.”

A zatem zdaniem ministerstwa prawo nie zakazuje nagrywania policjantów w czasie interwencji.

Czy zatem można takie nagranie udostępnić w sieci?

Dobra osobiste, ujmuje się w kategoriach obiektywnych, jako wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem, decydujące o jego bycie, pozycji w społeczeństwie, będące wyrazem odrębności fizycznej i psychicznej oraz możliwości twórczych, powszechnie uznanych w społeczeństwie i akceptowanych przez system prawny. Nierozerwalne związanie tych wartości, jako zespołu cech właściwych człowiekowi, stanowiących o jego walorach, z jednostką ludzką wskazuje na ich bezwzględny charakter, towarzyszący mu przez całe życie, niezależnie od sytuacji w jakiej znajduje się w danej chwili. 

Dozwolona krytyka

Dla oceny, czy wypowiedź krytyczna, np. publikacja wizerunku policjanta z interwencji, mieści się w granicach chronionych zasadą wolności wypowiedzi konieczne jest zakwalifikowanie jej jako wypowiedzi o faktach lub wypowiedzi ocennej (opinii), chociaż w praktyce rzadko dana wypowiedź przybiera taką jednoznaczną, „czystą” postać. Najczęściej występują w niej – w różnym natężeniu – elementy faktyczne i ocenne. Stopień ich natężenia oraz proporcje, w jakich występują, stanowią podstawę przyjęcia określonego charakteru wypowiedzi. W takich wypadkach należy zbadać, czy w wypowiedzi można wyodrębnić elementy poddające się testowi według kryterium prawda/fałsz. Następnie konsekwentnie – test taki należy przeprowadzić (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt IV CSK 270/12, niepubl.).

Z drugiej strony krytyka jest działaniem społecznie pożytecznym i pożądanym. Musimy jednak podejmować ją w interesie społecznym, a jej celem nie jest dokuczanie innej osobie. Takim celem może być piętnowanie bezprawnych działań policjantów, którzy przekraczają swoje uprawnienia. Przykładem takiej sytuacji może być sprawa Igora Stachowiaka. To dzięki nagraniu jednego ze świadków udało się odtworzyć moment zatrzymania Igora Stachowiaka na wrocławskim rynku.

Zasady współżycia społecznego

Zasady współżycia społecznego nakazują zachowanie szacunku dla każdego człowieka i poszanowanie jego godności, osobistej wartości i pozycji społecznej. Krytyka postępowania, zapatrywań lub działalności innych osób nie powinna przekraczać więc granic potrzebnych do osiągnięcia jej społecznego celu. Opinie, jako wypowiedzi wartościujące, stanowią wyraz subiektywnego punktu widzenia i mieszczą się w granicach dopuszczalnej krytyki, nawet te niesprawiedliwe. (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2011 r. sygn. akt IV CSK 665/10, z dnia 6 marca 2012 r., sygn. akt V CSK 109/11, OSNC 2012″ Nr 10, poz. 119 i z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt I CSK 270/12, OSNC 2013, nr 7-8, poz. 94).

Jednakże przekroczenie granic wolności wypowiedzi przez niestosowną formę, stawianie zarzutów nieprawdziwych i nierzetelnych, celowe takie sformułowanie jej treści, że nie jest możliwe postawienie granicy między elementami faktycznymi i ocennymi, wreszcie działanie w zamiarze deprecjacji społecznej osoby, do której odnoszą się komentowane fakty, i ukierunkowanie wypowiedzi na podważanie jej dobrego imienia, nie korzysta z ochrony prawnej i właśnie z taką sytuacją mamy do czynienia w tym przypadku. (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2008 r., sygn. akt I CSK 334/07, niepubl., z dnia 14 grudnia 2012 r., sygn. akt I CSK 249/12, niepubl. oraz z dnia 21 marca 2013 r., sygn. akt II CSK 322/12, niepubl.).

Przechodząc do podsumowania w naszej ocenie:

• nagrywanie interwencji policjantów nie jest prawnie zabronione;
• wizerunek funkcjonariuszy publicznych w tym policjantów jest prawem chroniony;
•  w pewnych sytuacjach, gdy wymaga tego dobro i interes  społeczny można naszym zdaniem  publikować wizerunek policjantów w sieci;

Jako adwokaci stoimy na straży podstawowych wolności człowieka i praw do godziwego traktowania.