Działanie na szkodę wierzycieli – pytania i odpowiedzi

Na czym polega działanie na szkodę wierzycieli?

W cyklu pytań i odpowiedzi przedstawiamy opis możliwej obrony przed zarzutem jaki jest działanie na szkodę wierzycieli z art. 300 k.k. Jeden z klientów naszej kancelarii został oskarżony przez prokuraturę o to, że:

w okresie od grudnia 2006 r. do marca 2007 r. w ……………. i we ………… działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru pokrzywdzenia swoich wierzycieli, poprzez nadużycie udzielonych jej uprawnień jako prezes zarządu spółki X Sp. z o.o., dokonał szeregu następujących po sobie transakcji gospodarczych rozrządzając majątkiem spółki X Sp. z o.o przez co uszczuplił jej majątek, wyrządzając jej znaczną szkodę majątkową w kwocie (ponad pół miliona zł), czym działał na szkodę w/w spółki oraz wierzycieli wymienionych w akcie oskarżenia, tj. o czyn z art. 308 k.k. w zw. z art. 300 § 1 i § 3 k.k. i art. 296 § 1 i § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Ważne

Istotnym jest fakt, że z opinii biegłego wynika, że stan upadłości spółki X wystąpił już na początku grudnia 2006 r.

W tym miejscu należy przytoczyć na treść orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2013 r. sygn.akt: V KK 202/13

„Analiza treści art. 300 § 1 k.k. prowadzi do wniosku, że ustawodawca obok sformułowania „w sytuacji grożącej niewypłacalności” umieścił w przepisie, podobnie jak w art. 300 § 2 k.k., określenie form skutku działania sprawcy. Brak wskazania tego skutku w wyroku jest wadą o istotnym znaczeniu.”

W uzasadnieniu tego orzeczenia SN, odniósł się do sytuacji istnienia tego typu braków formalnych aktu oskarżenia i stwierdził, że:

„Uznać trzeba, że przedmiotowy brak w opisie czynu przypisanego nie jest kompensowany stwierdzeniami zawartymi w uzasadnieniu aktu oskarżenia (…) oraz w uzasadnieniu wyroku sądu pierwszej instancji (s. 2 i 6 uzasadnienia). Nie można także podzielić zapatrywania autora kasacji, że zawarte w wyroku sformułowanie „w sytuacji grożącej niewypłacalności” oddaje całość przestępnego zachowania oskarżonego i powoduje, że opis czynu przypisanego I. A. może się ostać.

Analiza treści art. 300 § 1 k.k. prowadzi do wniosku, że ustawodawca obok tego sformułowania umieścił w przepisie, podobnie jak w art. 300 § 2 k.k. określenie form skutku działania sprawcy. Brak wskazania tego skutku w wyroku jest wadą o istotnym znaczeniu. Możliwe bowiem teoretycznie jest zbycie zajętego składnika majątku przez zagrożonego niewypłacalnością dłużnika. Tak aby jednak nie udaremniło ani nie uszczupliło zaspokojenia wierzyciela. Wówczas nie doszłoby do popełnienia przestępstwa. Trafnie zatem zwrócono uwagę w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego na to, że opis czynu zawarty w wyroku skazującym nie może pomijać żadnego z tych elementów działania sprawcy, które mają istotne znaczenie dla kwalifikacji prawnej czynu.”

Analiza

W niniejszej sprawie niewskazanie skutku o jakim mowa w art. 300 § 1 k.k. oprócz wyżej wymiennych uchybień, które w ocenie obrońcy nawet na etapie wstępnej kontroli samych zarzutów, stawiają pod dużym znakiem zapytania ich sensowność należy zauważyć, że nawet gdyby teoretycznie uznać to uchybienie za nieistotne z punktu widzenia prawa karnego, to i tak należy odpowiedzieć na pytanie, w jakim stosunku, pozostaje to uchybienie do opinii biegłego z dnia ………. r. dr ……………. Otóż z treści tej opinii wynika, że spółka X sp. z.o.o. w grudniu 2006 była już całkowicie niewypłacalna.

Po pierwsze zarzut I dotyczy tego, że od 18 grudnia 2006 r. do 2 marca 2007 r. w ………….. i we ……………. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Po drugie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i poglądami doktryny, wypełnienie znamion typu czynu zabronionego określonego w art. 300 § 1 k.k. możliwe jest wyłącznie w czasie, gdy dłużnikowi grozi niewypłacalność lub upadłość. Podkreślić należy, że nie odpowie na podstawie ww. przepisu:

• dłużnik, który udaremni lub uszczupli zaspokojenie swojego wierzyciela, nim jeszcze grozić mu będzie upadłość lub niewypłacalność,
• dłużnik, który uczyni to już będąc niewypłacalnym lub upadłym.

Odpowiedź

Dokonując subsumcji prawnej, należy stwierdzić, że wszystkie czynności, o których mowa w akcie oskarżenia, które miały być podejmowane ze szkodą dla wierzycieli, zostały podjęte w okresie istnienia już stanu niewypłacalności tj. od grudnia 2006 r., co z natury rzecz wyklucza możliwość postawienia zarzutu oskarżonemu tj. działanie na szkodę wierzycieli (art. 300 § 1 k.k.). Istotnym zatem przy ocenie tego typu spraw jest wyznaczenie korelacji czasowej pomiędzy stanem niewypłacalności, a czasem dokonywania poszczególnych transakcji. Ta korelacja czasowa będzie miała decydujące znaczenie dla prawnej możliwości wniesienia i popierania aktu oskarżenia w sądzie.