Pojęcie dóbr osobistych
Dobra osobiste pojmowane są w kategoriach obiektywnych jako wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem, decydujące o jego bycie, pozycji w społeczeństwie, będące wyrazem odrębności fizycznej i psychicznej oraz możliwości twórczych, powszechnie uznanych w społeczeństwie i akceptowanych przez system prawny. Nierozerwalne związanie tych wartości z danym człowiekiem jako zespołu cech jemu właściwych, stałych i stanowiących o jego charakterze, wskazuje na bezwzględny charakter owych dóbr.
Ocena granic wypowiedzi
Dla oceny, czy dany komunikat mieści się w granicach chronionych zasadą wolności wypowiedzi, należy podjąć się jego kwalifikacji jako wypowiedzi o faktach lub wypowiedzi ocennej (opinii), chociaż w praktyce rzadko konkretna wypowiedź przybiera taką jednoznaczną, „czystą” postać. Najczęściej występują w niej – w różnym natężeniu – elementy faktyczne i ocenne, zaś stopień ich natężenia oraz proporcje, w jakich występują, stanowią podstawę przyjęcia określonego charakteru wypowiedzi.
W takich wypadkach należy zbadać, czy w wypowiedzi można wyodrębnić elementy poddające się testowi z zastosowaniem kryterium prawdy i fałszu, a następnie przeprowadzić taki właśnie test (Wyrok Sądu Najwyższego z 18 stycznia 2013 r., sygn. akt IV CSK 270/12).
Znaczenie krytyki
Krytyka stanowi działanie społecznie pożyteczne i pożądane, jeżeli podejmuje się jej w interesie społecznym, a celem nie jest dokuczanie innej osobie. Powinna ona nadto cechować się rzetelnością i rzeczowością. Zasady współżycia społecznego nakazują zachowanie szacunku dla każdego człowieka i liczenie się z jego poczuciem własnej godności, wartości i pozycji społecznej, zatem krytyka postępowania, zapatrywań lub działalności innych osób nie powinna przekraczać granic potrzebnych do osiągnięcia jej społecznego celu.
Bez wątpienia opinie, jako wypowiedzi wartościujące, stanowią wyraz subiektywnego punktu widzenia ich autora i mieszczą się w granicach dopuszczalnej krytyki, nawet jeżeli są one niesprawiedliwe (Por. Wyroki Sądu Najwyższego z 8 lipca 2011 r., sygn. akt IV CSK 665/10, OSNC 2012 Nr 2, poz. 27; z 6 marca 2012 r., sygn. akt V CSK 109/11, OSNC 2012 Nr 10, poz. 119; z 18 stycznia 2013 r., sygn. akt I CSK 270/12, OSNC 2013, nr 7-8, poz. 94).
Przekroczenie granic wolności wypowiedzi
Przekroczenie granic wolności wypowiedzi przez niestosowną formę, stawianie zarzutów nieprawdziwych i nierzetelnych, celowe sformułowanie komunikatu w taki sposób, iż nie jest możliwe postawienie granicy między elementami faktycznymi i ocennymi, wreszcie działanie w zamiarze społecznej deprecjacji osoby, do której odnoszą się komentowane fakty, a także ukierunkowanie wypowiedzi na podważanie jej dobrego imienia, nie korzysta z ochrony prawnej (por. m.in. Wyroki Sądu Najwyższego z 8 lutego 2008 r., sygn. akt I CSK 334/07; z 14 grudnia 2012 r., sygn. akt I CSK 249/12; z 21 marca 2013 r., sygn. akt II CSK 322/12).